Seplenienie międzyzębowe
Seplenienie to jedna z najczęściej występujących wad wymowy u dzieci. W grupie przedszkolaków, średnio co 3 dziecko podczas mówienia wysuwa język między zęby, co jest główną przyczyną tej wady wymowy.
Jednym z rodzajów seplenienia jest seplenienie międzyzębowe. Charakteryzuje się
nieprawidłową realizacją głosek, a konkretnie 12 głosek dentalizowanych, czyli: s, z, c, dz (głoski syczące), sz, ż/rz, cz, dż (głoski szumiące), ś, ź, ć, dź (głoski ciszące) — nie zawsze jednak seplenienie dotyczy wszystkich tych głosek na raz. Ich wspólną cechą jest udział przedniej części języka w procesie tworzenia dźwięku mowy. W seplenieniu międzyzębowym nieprawidłowość polega na tym, że język jest spłaszczony, znajduje się między zębami i poza jamą ustną przez co powietrze wychodzi szerokim strumieniem, a układ języka uniemożliwia dentalizację (język nie dotyka dziąseł). To właśnie ten mechanizm powoduje nieprawidłową wymowę powyższych głosek.
Wymowa międzyzębowa nie jest rozwojowa ani fizjologiczna. W języku polskim nie ma głoski, która powinna być wymawiana z językiem poza jamą ustną.
Międzyzębowość jest zbudowana na wzorcach mięśniowych języka i kształtuje się często już od urodzenia. Może pojawić się dużo wcześniej, niż pojawiają się u dziecka głoski syczące, szumiące, ciszące, a także dotyczyć innych głosek np. t, d, l.
To nienormatywne wysuwanie języka poza jamę ustną może wynikać z:
- Braku prawidłowiej pozycji spoczynkowej języka, czyli takiej, gdy język przez większość czasu (również podczas snu) leży na dnie jamy ustnej i pracuje w płaszczyźnie poziomej.
- Nieprawidłowego napięcia mięśniowego (tutaj często objawem jest stale otwarta buzia i język leżący płasko na dnie jamy ustnej).
- Oddychania ustami, zamiast nosem, które spowodowane może być m.in alergiami, niedrożnością nosa lub przerostem migdała gardłowego (tzw. „trzeci migdał”).
- Wad zgryzu, które mogą sprzyjać wysuwaniu się języka między zęby (Co ważne! Język, który naciska na zęby również może powodować w przyszłości nieprawidłowości w zgryzie).
- Ssania kciuka lub przedmiotów (jeżeli dziecko ssie kciuk po skończeniu 18. miesiąca życia warto skonsultować to ze specjalistą).
- Przetrwałym ssaniem smoczka i zbyt długim piciem z butelki ze smoczkiem.
Jak można zauważyć, wszystkie te przyczyny są ze sobą ściśle powiązane, a nieprawidłowości wzajemnie się „napędzają”.
Seplenienie międzyzębowe NIE MIJA Z CZASEM, nie można z niego „wyrosnąć”, ponieważ nie jest rozwojowe i normatywne. Działa na niekorzyść dziecka, im dłużej się utrzymuje, tym bardziej nieprawidłowości nasilają się, a co gorsze — utrwalają się.
Niezależnie od wieku dziecka, jeśli dziecko wysuwa język między zęby terapia logopedyczna jest koniecznością!
Źródła:
- Zaburzenia Artykulacji Teoria i praktyka, A. Sołtys-Chmielowicz, (Kraków 2008).
- Zaburzenia czynności prywatnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, D. Pluta-Wojciechowska, (Bytom 2013).
