Jąkanie jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń mowy. Charakteryzujące się niepłynnościami w postaci niezamierzonych bloków, przedłużeń i powtórzeń głosek występujących w toku mówienia. Mogą im towarzyszyć objawy takie jak napięcie mięśni, dodatkowe ruchy ciała czy zakłócenia oddychania. Jąkanie jest zaburzeniem złożonym a na jego pojawienie się i utrwalenie ma wpływ wiele czynników. Ma podłoże neurofizjologiczne – co może oznaczać predyspozycję do jąkania (badania wykazały, że istnieją różnice w budowie i funkcjonowaniu mózgu osób z niepłynnością mowy). Duże znaczenie ma również podłoże genetyczne – a zatem jąkanie może być dziedziczone. Ważne są też czynniki lingwistyczne czyli przyśpieszony lub opóźniony rozwój mowy. Kolejnymi czynnikami są czynniki psychologiczne takie jak temperament dziecka czy jego nastawienie perfekcjonistyczne.
Jąka się 1 % osób dorosłych na świecie oraz około 5 % dzieci (częściej jąkają się chłopcy niż dziewczynki). Notuje się duży odsetek (od 60 do 85%) dzieci u których jąkanie ustąpi samoistnie. Im wcześniej pojawi się niepłynność, tym większe szanse, że ustąpi samoistnie.
Jąkanie jest zaburzeniem zmiennym. Oznacza to, że pojawia się, potrafi utrzymywać się przez jakiś czas (kilka tygodni, miesięcy) i później znika, następnie znowu się pojawia. W okresie przedszkolnym okresy płynności i niepłynności dość mocno przeplatają się ze sobą. W późniejszym okresie jąkanie jest bardziej stałe, objawia się częściej. Jąkanie może być zmienne również pod kątem natężenia. U tego samego dziecka, w różnych sytuacjach, mogą różnić się pod względem tak czasu jak i objawów. Zależy to od sytuacji komunikacyjnej, ilości osób, które biorą udział w rozmowie czy od presji czasu.
Rodzice, którzy zauważyli objawy niepłynności u swojego dziecka zapewne zastanawiają się czy i kiedy udać się z dzieckiem do logopedy. Wczesna interwencja logopedyczna w przypadku dzieci jąkających się jest bardzo ważna. Pozwala uzyskać lepsze efekty podczas terapii. W czasie konsultacji specjalista jest w stanie ocenić czynniki ryzyka utrzymania się niepłynności i zaproponować odpowiednią terapię jeśli uzna, że jest potrzebna.
Nie ma jednej uniwersalnej metody, która pomogła by wszystkim jąkającym się. Skuteczna terapia musi być uszyta na miarę dziecka. Musi uwzględniać jego potrzeby a cel musi być realny. Obecnie w terapii dzieci stosuje się programy oparte na dowodach naukowych (MINI KIDS, LIDCOMB PROGRAM czy PALIN PCI). Wspólną ich cechą jest ścisła współpraca z rodzicami, którzy są kluczowym elementem terapii.
